"ΛΕΞΕΙΣ..."

της Έλενας Ανδρεοπούλου, Μαθήτριας της Γ'1 Τάξης

     Αυτόν τον καιρό ακούω συνέχεια λέξεις όπως «γνώση», «παιδεία», φράσεις «εγώ είμαι υπεράνω», «…ανοιχτόμυαλος»,  «κοιτάζω μπροστά», «δεν καταλαβαίνω τη σημερινή κοινωνία». Όμως, ανάμεσα σε αυτά ακούω και ξανά ακούω τη λέξω «γνώση». Λες και ξανά λες ότι θες γνώση, ότι πρέπει να έχεις γνώση, ότι η γνώση είναι απαραίτητη. Πιστεύεις πως αυτή οδηγεί σε ένα καλύτερο  επίπεδο διαβίωσης και στην ιδιωτική και στη δημόσια ζωή. Πιστεύεις ότι η γνώση είναι αυτή που μπορεί να αντιμετωπίσει δραστικά το κάθε πρόβλημα και να βελτιώσει τα πράγματα γύρω σου. Και συνεχίζεις να λες η γνώση και η γνώση και η γνώση… Όμως, έχεις αναρωτηθεί ποτέ αν τελικά αδιαφορείς για τη γνώση περισσότερο απ’ ότι ενδιαφέρεσαι για να την καλλιεργήσεις; Έχεις αναρωτηθεί ότι αυτά που λες πως είσαι, οραματιστής και ιδεολόγος και ανοιχτόμυαλος, πως τα λες μονάχα, επειδή θες να επαναπαυτείς στην ιδέα ότι ψάχνεις για κάτι καλύτερο;

     Στην πραγματικότητα, όμως, παραμένεις ακόμα εγκλωβισμένος στον μικρόκοσμό σου ο οποίος εκτείνεται με όριά τους φίλους σου, τα προβλήματά σου, την οικογένειά σου και ούτω καθεξής. Πράγμα λογικότατο, αφού όλοι μας, λόγω φύσης, ενδιαφερόμαστε πρώτα για τον εαυτό μας και μας απασχολεί περισσότερο τι αποζητάμε εμείς  οι ίδιοι από την ζωή. Άλλωστε, όλοι ανεξαιρέτως έχουμε σκεφτεί τι μπορεί να θέλουμε από αυτή.

     Αυτό, παρ’ όλα αυτά, που αντιφάσκει στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι εσύ λες «εγώ δεν ενδιαφέρομαι μόνο για τον εαυτό μου και ό,τι αυτός περιλαμβάνει», αλλά λες «εγώ νοιάζομαι για ό,τι συμβαίνει γύρω μου», «αδικούμαι που ζω σε μια τέτοια κοινωνία, την οποία θα πασχίσω για να αλλάξω», «ενδιαφέρομαι για τον διπλανό μου».  Και λες κι άλλα πολλά μέσα στα οποία «ακούγετε» να υποστηρίζεις ότι το μέσο για να τα πετύχεις βρίσκεται ως επί το πλείστον στη γνώση.

     Το πρόβλημα εδώ είναι ότι απλώς συνεχίζεις και συνεχίζεις μόνο να λες. Αναρωτιέμαι! Έχεις ποτέ ασχοληθεί να μάθεις, όντως, τις γνώσεις αυτές που λες ότι χρειάζονται για να γίνουν όλα αυτά που θες να πράξεις; Μονάχα συνεχίζεις και συνεχίζεις να λες με πάθος και πίστη όσα, όμως, δεν πράττεις. Αν θες μην με πιστεύεις, αλλά θα δεις, αν το παρατηρήσεις λίγο, ότι το ίδιο ακριβώς κάνουν και τόσοι άλλοι που βρίσκονται γύρω σου.

     Εγκλωβίζεσαι σε αυτόν τον μικρόκοσμο των λέξεών σου που διαμορφώνει εσένα και ο,τιδήποτε υπάρχει γύρω σου, αρχίζοντας τις υπεκφυγές για την ανεπάρκεια της υλοποίησης των λεγομένων σου, κατηγορώντας μονίμως άλλους. Ξέρω ότι για τα παραπάνω δεν είσαι ο μοναδικός ένοχος, όμως είσαι ο βασικότερος. Έχεις μεγάλο μερίδιο ευθύνης , το οποίο μόνο αν αναγνωρίσεις και επωμιστείς, θα καταφέρεις τελικώς να πραγματοποιήσεις τα όσα μέχρι στιγμή λες.

      Θα συμφωνήσω, αν μου πεις πως κουράστηκες, αγανάκτησες και απογοητεύτηκες απ’ όλα αυτά τα δρώμενα που σε κυκλώνουν. Παρ’ όλα αυτά, εφόσον υποστηρίζεις ότι εσύ είσαι καλύτερος, ότι εσύ έχεις ανοιχτό πνεύμα, προοδευτικό νου και ότι αποζητάς αυτό το κάτι «παραπάνω» από τους άλλους, γιατί να μην προσπαθείς αμερόληπτα και ολοκληρωτικά για αυτό;

     Αντιθέτως, παρατηρώ ότι η συμπεριφορά που υιοθετείς σε απομακρύνει ολοένα και περισσότερο από αυτόν τον στόχο. Η συμπεριφορά σου, που τη θεωρείς επαναστατική, δηλαδή αυτή η υπερεκτιμημένη αποχή σου, να ξέρεις ότι είναι σχεδόν ταυτόσημη με την αδιαφορία. Γεγονός που, αντί για επαναστάτη-υπέρμαχο της ανώτερης γνώσης, σε καθιστά απλώς έναν «ήσυχο» δούλο αυτών που «θεωρούνται» από εσένα γνώσεις. Έτσι αρχίζεις –πέρα από την αδιαφορία- να απορρίπτεις ο,τιδήποτε και οποιονδήποτε προσπαθεί να σου μεταλαμπαδεύσει ουσιαστική, «πραγματική», «ωφέλιμη» γνώση, θεωρώντας ότι από μόνος σου είσαι αρκετά ικανός για να φτάσεις στην πραγματική γνώση. Προσωπικά μου φαίνεται παράλογο το γεγονός ότι αναγνωρίζεις τη γνώση ως κυρίαρχο παράγοντα για την επίτευξη των στόχων σου και ταυτόχρονα την αναιρείς με αυτή σου τη στάση. Υποτίθεται ότι εσύ ο ίδιος ζητάς και πιστεύεις στη γνώση, γιατί, λοιπόν, αρνείσαι να της δώσεις τη δέουσα σημασία;

      Για να μπορέσεις να φτάσεις στην πολυπόθητη γνώση που τόσο επίμονα αναζητάς, θα πρέπει πρώτα να ακολουθήσεις κάποια βήματα, έτσι ώστε να χτίσεις τα θεμέλιά σου. Άλλωστε, πάρε το εξής ως το πιο απλό παράδειγμα. Για να μάθεις να επικοινωνείς όπως επικοινωνείς στην τωρινή σου ηλικία, πρώτα άρχισες να κλαις, μετά να αντιλαμβάνεσαι κάποια πράγματα και να χρησιμοποιείς τον δείκτη του χεριού σου για να τα «πεις», έπειτα με τη βοήθεια των γονιών σου να μιλάς και να γράφεις και τέλος με το σχολείο τελειοποίησες τη γραφή και το λόγο σου.  Το ίδιο ακριβώς πιστεύω ότι ισχύει και για τη γνώση. Σε πρώτο στάδιο βασίζεσαι στη βοήθεια και μετά -αν θες φυσικά- εξελίσσεσαι ακόμα περισσότερο και μόνος σου.  Απόρροια αυτού είναι ότι πρώτα πρέπει να χτίσεις γερά θεμέλια ξεκινώντας από τις στοιχειώδεις γνώσεις και πάνω σε αυτές να χτίσεις τον γνωστικό σου κόσμο. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα γνωρίσεις από το μεδούλι του πράγματος ότι η γνώση μπορεί να οδηγεί στην ευημερία και στη βαθιά αντίληψη των πραγμάτων.

     Προϋπόθεση, όμως, των παραπάνω είναι η ενασχόληση με τις πηγές που μπορούν να σου τα προσφέρουν αυτά. Παραδείγματος χάριν, αν δεν ασχοληθείς έστω και λίγο με την ιστορία (πολιτική, οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική) καθιστάς ο ίδιος τον εαυτό σου εν μέρει ανήμπορο απέναντι σε πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά ζητήματα της εποχής σου. Αυτό συμβαίνει, διότι το σήμερα με το χθες είναι αλληλένδετα. Κοιτώντας το χθες μαθαίνεις και δημιουργείς το σήμερα. Επιπλέον, ποιό το όφελος, όταν λες στους γύρω σου ότι διάβασες το τάδε γνωστό και σημαντικό βιβλίο του τάδε γνωστού και σημαντικού συγγραφέα, ενώ το μόνο που  αποκόμισες από αυτό είναι να προσκολληθείς στον τίτλο του βιβλίου, παρά να εμβαθύνεις στο περιεχόμενό του. Πώς μπορείς να χτίζεις έτσι απόψεις-ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες τις οποίες συνηθίζεις να κραυγάζεις σήμερα; Μέσα από αυτά και άλλα τόσα παρόμοια παραδείγματα είναι πρόδηλο ότι δε δίνεις αξία στη γνώση, τουλάχιστον όχι έτσι όπως εσύ λες. Το μόνο που κατορθώνεις είναι να δημιουργείς στον εγκέφαλό σου χιλιάδες κουτάκια με ταμπέλες θεμάτων, τα οποία όμως μέσα είναι κενά. 

     Η αδιαφορία και "η γνώση για τη γνώση" νομίζω πως είναι το πιο απλό συμπέρασμα που μπορεί να διατυπωθεί για τα παραπάνω. Λέω πως γνωρίζω, άρα αυτομάτως σημαίνει ότι όντως γνωρίζω. "Κίβδηλες γνώσεις": έτσι θα μπορούσα να χαρακτηρίσω αυτά που καθημερινά υποστηρίζεις ότι γνωρίζεις, σύγχρονε φίλε μου. Φαντάζομαι πως θα με χαρακτηρίσεις πεσιμιστή και ίσως να 'χεις εν μέρει δίκιο. Όμως, σκέψου, αν δεν ισχύουν έστω και λίγο αυτά που περιγράφω, πώς είναι τότε δυνατόν εσύ σύγχρονε άνθρωπε και οι "σωτήριες γνώσεις" σου να έχουν δημιουργήσει αυτόν τον κόσμο στον οποίο ζούμε;